MBTI ve Jung Tipolojisi Nedir?

JUNG TİPOLOJİSİ

Carl Jung, terapi yaptığı dönemde insanların kişilik bakımından farklı eğilimler taşıdıklarını fark etmiş ve “Psikolojik Tipler” kitabında, kişiliği belirleyen temel psikolojik fonksiyonları tanımlamıştır. Jung’a göre kişilikte his (duygu), düşünce, duyum ve sezgi olmak üzere dört ana fonksiyonun rolü vardır ve her fonksiyon iç ya da dış odaklı bir eğilim gösterir.

Jung, bireyin psikolojik dinamiği içinde fonksiyonların bir hiyerarşi oluşturduğunu öne sürer. Bireydeki en gelişmiş fonksiyonu “baskın” olarak adlandırıp, geriye kalan üç fonksiyonu ise “yardımcı” ya da “alt” işlevler olarak görür. Carl Jung’un tanımladığı dört ana fonksiyonun, içedönük ve dışadönük eğilimdeki görünümleri aşağıda anlatılmıştır.

Psikolojik Fonksiyonların Anlamları

Dışadönük Sezgi (Ne)

Dışadönük sezgi yeni olanaklar yaratır, soyut fikirleri sentezler ve dış çevrede bağlantılar kurar. Dışadönük sezgi, her durumu neredeyse her açıdan görebildiği için, aynı anda birden fazla çelişkili fikirle uğraşma becerisine sahiptir. Ağırlıklı olarak gelecek odaklı bir fonksiyondur, bir sonraki aşamada ne olabileceğine dair olasılıkları araştırır.

Dışadönük sezenler, genellikle coşkulu, girişken ve son derece yaratıcı kimselerdir. Fikirleri tartışmaktan, yeni ilgi alanları keşfetmekten ve hayattaki neredeyse her şeyi bir meydan okuma olarak görmekten hoşlanırlar. Sürekli, bir sonraki adımda neler yapacaklarını ya da neler deneyimleyeceklerini düşünürler. Tek bir fikre odaklanmakta ve uzun vadeli planlar yapmakta zorlanabilirler.

İçedönük Sezgi (Ni)

İçedönük sezgi, geçmiş ve güncel olayların ayrıntılı ve soyut analizine dayanarak dünyanın nasıl çalıştığıyla ilgili bir çerçeve oluşturur. Bütün içindeki yerini kavrayabilmek için; fikirlerin, teorilerin, insanların ve durumların “özünü” anlamaya çalışır. İçedönük sezgi, gelecekteki olayların en iyi veya en muhtemel sonucunu belirlemeye yönelik ileriye dönük bir tasarlama işlevi sağlar.

İçedönük sezenler genellikle dış çevrelerinde ortaya çıkan tutarsızlıklara yüksek bir algılayış ve odaklanma gösteren kimselerdir. Bulmacaları ve kelime oyunlarını severler. İçten içe hissettikleri bazı önsezileri vardır, ani aydınlanma anları yaşarlar. Gelecek odaklı öngörülerde bulunabilirler.

Dışadönük Duyum (Se)

Dışadönük duyum, dünyayı o an olduğu şekliyle duyumsamaya odaklanır. Onu çevreleyen görüntüler, kokular, sesler ve genel fiziksel uyaranlarla son derece uyum içindedir. Dışadönük duyum, diğer bütün fonksiyonlardan daha fazla içinde bulunduğu anı yaşar ve gelişir.

Ana fonksiyonu dışadönük duyum olan kişiler genellikle son derece atletik, dürtüsel ve değişen uyaranların tadını çıkarmayı seven kimselerdir. Estetik şeylere çok değer verirler ve hayattaki güzel şeylerin peşinden giderler. Dışadönük duyumsayanlar bir durumu aşırı analiz etmekle ilgilenmezler; sadece ne istediklerini anlarlar ve buna göre ilerlerler.

İçedönük Duyum (Si)

İçedönük duyum, detay odaklı ve bilgi depolama işlevi olan bir fonksiyondur. Olayları tam olarak gerçekleştiği şekliyle alır ve bunları bir nevi iç dosyalama sistemi ile kategorilere ayırır. İçedönük duyum genelde geçmiş odaklı bir fonksiyondur, dolayısıyla nostaljik bir yaklaşımı vardır.

İçedönük duyumsayanlar, her türlü potansiyel soruna hazır olmak gerektiğini düşündükleri için planlı ve organize kimselerdir. Geleneğe önem verirler ve en doğru yöntemin daha önce denenmiş yöntem olduğuna inanırlar. İçedönük duyumsayanlar geleceğin, geçmişin tekrarı olacağına herkesten daha çok inanırlar.

İçedönük Duygu (Fi)

İçedönük duygu, duygusal süreçleri ve etiği derinlemesine analiz eden bir fonksiyondur. Duyguları özlerine ayırır ve mümkün olduğunca bir bütün olarak anlamaya çalışır. İçedönük duyguyu baskın olarak kullananların, iç dünyalarında karar vermek için kullandıkları güçlü bir doğru-yanlış sistemleri vardır. Kendi hislerinin farkındalardır ve duyguları ile teması korurlar. Kendilerini başkalarının yerine koyduklarında, başkalarının acısını ve mutluluğunu kişisel düzeyde hissedebilirler.

İçedönük hissedenler, şefkatli ve çoğunlukla ahlaki konularla ilgilenen kimselerdir. Genellikle yaratıcı veya sanatsallardır, kimsenin onların kim olduğunu gerçekten anlayamadığını düşünebilirler. Duyguları içedönük olduğu için, nasıl hissettiklerini dışarıya ifade etmekte rahat olmazlar. Zengin iç dünyalarını korumak isterler ama aynı zamanda başkaları tarafından anlaşılmak da isterler.

Dışadönük Duygu (Fe)

Dışadönük duygu, sosyal normları sürdürmek ve barışı sağlanmakla ilgilenen bir fonksiyondur. Grup için en iyisini yapmaya çalışan ve başkalarının duygularını üzerinde toplayan kişilerdir. Karar verme becerileri vardır. Dışadönük duyguyu baskın olan kullananlar, başkalarından duygusal bir veri görmediklerinde kendi duygularını anlamakta zorlanabilirler.

Dışadönük hissedenler başkalarının duygularına hemen karşılık veren kimselerdir. Sevdikleriyle birlikteyken mutlu ve canlı hissettikleri için sosyal etkileşim ararlar. Ne pahasına olursa olsun uyumu ve barışı sürdürmek isterler; çevrelerindeki insanlar sağlıklı, mutlu ve rahat olmadıkça tam anlamıyla iyi vakit geçirmekte zorlanırlar.

Dışadönük Düşünce (Te)

Dışadönük düşünce, dış çevreye mümkün olduğunca verimli ve mantıklı bir düzen oturtmayı amaçlamaktadır. Dışadönük düşünceyi baskın olarak kullananlar her şeyden önce üretkenliğe değer veren, sonuç ve eylem odaklı kişilerdir. Hedeflerin başarılması için somut planlar uygularlar ve hızlı karar verirler.

Dışadönük düşünenler, açık sözlü, kararlı ve son derece üretken kimselerdir. Hemen idareyi ele alabildikleri için genellikle doğal liderlerdir. Zaman zaman fazla otoriter görünebilirler ama aslında yapmaya çalıştıkları şey en verimli oluğunu düşündükleri yönteme dikkat çekmektir.

İçedönük Düşünce (Ti)

İçedönük düşünce, dünyanın gerçek ve somut düzeyde nasıl çalıştığına dair bir çerçeve oluşturmayı amaçlayan bilgi toplama işlevidir. İçedönük düşünenler sistemleri anlamakta ve sistemlerin içindeki tutarsızlıkları fark etmekte ustadırlar. İşlerin nasıl yürüdüğüne dair kapsamlı bir anlayışları vardır. Bir bütün olarak nasıl işlediğini görmek için tek tek parçalara bakmak isterler.

Ana fonksiyonu içedönük düşünce olan kişiler, eksikliklere mantıklı, sistematik ve objektif yaklaşan kimselerdir. Belirli bir sistemde, verimliliği artıran “kısa yollar” bulmayı severler. İnsanlarla paylaşmadan ya da ve eyleme geçmeye başlamadan önce, bir şeylerin nasıl çalıştığını anlamak için çok zaman harcarlar.

Myer Briggs Kişilik Göstergesi (MBTI)

1923’te Isabel Myers Briggs ve Katharine Briggs, Carl Jung’un psikolojik fonksiyonlarına harfler atayıp, bireye özgü kişilik eğilimini daha kompakt şekilde ifade etmeye yarayan bir sistem geliştirmiş ve Jung Tipolojisi’ni yeniden çerçevelemiştir. Myers Briggs Kişilik Göstergesi (MBTI) olarak adlandırılan kişilik sisteminde, içedönüklük-I, dışadönüklük-E, duyusallık-S, sezgisellik-N, hissellik-F, düşünsellik-T, algısallık-J ve hükümsellik-P boyutları vardır. Bu boyutları kısaca özetlemek gerekirse:

E/I: Enerjimizi nereden aldığımızı gösterir.

Dışadönük (Extraverted): Enerjisini dış dünyadan alır. Önce konuşup sonra değerlendirir.

İçedönük (Introverted): Enerjisini kendi iç dünyasından alır. Önce değerlendirme yapıp sonra konuşur.

S/N: Dünyayı nasıl algıladığımızı gösterir.

Duyusal (Sensing): Uygulamaya öncelik verir. Deneme yanılma yoluyla öğrenir. Pratiktir. Somut detaylara odaklanır. İçinde bulunduğu anı yaşar.

Sezgisel (iNtuitive): Olasılıklara odaklanır. Soyut konulara yönelir. Bütünü görmeye çalışır. Uygulamaya geçmeden önce kurgulamak ister.

F/T: Kararlarımızı nasıl verdiğimizi gösterir.

Duygusal (Feeler): İnsan ilişkilerine önem verir. Duyguları ön planda tutar.

Düşünsel (Thinker): Mantıklıdır, analiz eder. Sebep sonuç ilişkisine odaklanır.

P/J: Yaşamımızı nasıl organize ettiğimizi gösterir.

Algılayan (Perceiving): Esnektir. Hemen adapte olur. Sürece odaklanır. Planları sınırlayıcı bulur.

Hükümsel (Judging): Planlamacıdır. Sonuç odaklıdır. Sistematik yaklaşır. Önceden hazırlık yapar.

Kişilik Tiplerinin Fonksiyon Açılımları

Kişilik testi sonucunuzda çıkan kişilik tipinin size uyup uymadığından emin olmak istiyorsanız, seçtiğiniz kişilik tipindeki psikolojik fonksiyon sıralamasının, sizin önceliklerinizi yansıtıp yansıtmadığını kontrol edebilirsiniz. Myer Briggs Kişilik Göstergesi’ne göre her kişilik tipinin, Jung psikolojik fonksiyonlarına göre hiyerarşik sıralaması aşağıda verilmiştir.

ENFP: Ne – Fi – Te – Si
INFP: Fi – Ne – Si – Te
INFJ: Ni – Fe – Ti – Se
ENFJ: Fe – Ni – Se – Ti
ISTJ: Si – Te – Fi – Ne
ESTJ: Te – Si – Ne – Fi
ISTP: Ti – Se – Ni – Fe
ESTP: Se – Ti – Fe – Ni
INTJ: Ni – Te – Fi – Se
INTP: Ti – Ne – Si – Fe
ENTJ: Te – Ni – Se – Fi
ENTP: Ne – Ti – Fe – Si
ISFJ: Si – Fe – Ti – Ne
ISFP: Fi – Se – Ni – Te
ESFJ: Fe – Si – Ne – Ti
ESFP: Se – Fi – Te – Ni

Kişinin P ya da J oluşunu, açılımdaki ilk dışadönük fonksiyon belirler. Duyum (S) ve sezgi (N) bilgi edinmeye ve olasılıkları incelemeye odaklanan algısal fonksiyonlar iken; duygu (F) ve düşünce (T) sonuçlara ulaşmaya çalışan ve ulaştığı sonuçları uygulamaya odaklanan hükümsel fonksiyonlardır. İlk dışadönük fonksiyon algısal fonksiyonlardan biri (S, N) ise kişilik P harfiyle, hükümsel fonksiyonlardan biri (F, T) ise J harfiyle tanımlanır.

Yukarıda görüldüğü gibi kişilik tipiniz ne olursa olsun fonksiyon açılımlarında, herkesin iki algısal fonksiyonu, iki de hükümsel fonksiyonu vardır. Myer Briggs (MBTI) teorisine göre fonksiyonlar bir dışadönük, bir içedönük olacak şekilde dizilir. Dışadönük kişilerin ana (ilk) fonksiyonu dışadönük bir fonksiyon iken; içedönük kişilerin ana fonksiyonu içedönük bir fonksiyondur. Fonksiyonlar, zıt yönde birbiriyle ekip olarak çalışırlar. Yani aynı anda hem dışa dönük duygu hem içedönük duyguyu baskın olarak kullanmazsınız; ya birini ya diğerini tercih edersiniz. Aynı şey düşünce, duyum ve sezgi grupları için de geçerlidir. Her gruptan ya içedönük ya dışadönük fonksiyonu daha baskın kullanırsınız.